Solana vs Arbitrum
“Solana varken Arbitrum’u kim ne yapsın bu yüzden SOL varken ARB almak doğru değildir.”
Bu aralar Twitter’da gördüğüm bu argümanın mantıksız olduğunu tarafsız bir şekilde temellendirmek istiyorum:
Öncelikle bende ARB de yok, SOL da yok. Solana veyahut Arbitrum’un başarılı veyahut başarısız olması beni ve yatırımlarımı ciddi etkilemiyor.
Şimdi:
L2'leri kullanmanın anlamı yok, çünkü Solana gibi ucuz ve hızlı yerler varken buralar çöp olur ifadesi öncelikle doğru değil.
Tek tek gidip çürütelim:
1. Hız
Argüman: Solana daha hızlı.
Realite: Arbitrum daha hızlı.
Direkt verilerden konuşalım; Solana'da blok süresi yaklaşık 480ms iken; Arbitrum'da 250msdir. Yani Arbitrum Solana'dan 2x daha hızlı blok basabiliyor, blokzincire veriler 2x daha hızlı yazılabiliyor. Dolayısı ile Arbitrum Solana'dan çok daha hızlı.
Hiçbir merkeziyetsiz ve dağıtık replikalara bağlı blokzincir (yeteri kadar merkeziyetsiz ise) merkezi bir Sequencer'a bağlı blokzincir ile kapışamaz.
Yani Solana hiçbir zaman merkezi bir Sequencer'a bağlı Arbitrum'dan hızlı olamaz.
Nereden mi biliyorum; buyrun hesaba:
Dünya'da coğrafi olarak en uzun mesafe ekvatordur. Ekvator 40076 km uzunluğa sahiptir. Elektrik ise saniyede 270000 km hızla ilerler. Birbirine bölersek şunu buluyoruz; elektrik ekvatoru 140ms'de turluyor.
Yani Dünya'nın en hızlı konsensusunu bulsak, en hızlı bilgisayarını/node'unu alıp ve en kolay işlenebilen verisini göndermeye çalışsak bile coğrafi olarak en hızlı 140ms'de bunu dağıtabiliyoruz.
Bunu binlerce kilometrelik birbirinden tamamen dağıtık bir sistemde düşünün. Bu imkansız.
Arbitrum'da merkezi bir sequencer olduğundan bu işlemler tek bir yer tarafından işleniyor. Dolayısı ile Solana daha hızlıdır argümanı yanlış, en azından şimdilik.
Eğer günün birinde Arbitrum merkezi bir sequencerdan vazgeçip bunu da merkeziyetsiz yapmak isterse yine aynı engele takılacaktır. Ancak unutulmaması gerekir, Sequencer'ın merkezi olması L2'ler için ciddi bir problem teşkil etmiyor. Sequencersız da işlemler yapılır ancak yavaş olur.
2. Ucuzluk
Argüman: Solana daha ucuz.
Realite: Solana ucuz evet, ama Arbitrum aslında daha ucuz.
Şu an Arbitrum'daki işlemlerin pahalı olmasının tek sebebi Ethereum'a gönderilen Data maliyeti. Arbitrum'un kendi işlem maliyetleri çok daha düşük. Arbitrum Ethereum yerine farklı bir DA Layer seçse Solana'dan çok daha ucuz olacaktır. Ancak Arbitrum Ethereum'dan kopmadan çok daha ucuz olacak.
Bunun için Arbitrum'un yapması gereken çok da bir şey yok. Burada Ethereum'un olaya el atıp Rolluplara özel bir DA yapması gerekiyor. Burada 4844 devreye giriyor ve ben eminim bu sene 4844 Ethereum ana ağına gelecek ve sadece Arbitrum'un değil diğer bütün Rollupların ucuzladığını göreceksiniz.
Gelelim asıl meseleye..
Yukarıda anlattığım her şeyi boşverin. Solana ile Arbitrum eşit olsun. Her anlamda. Teknolojik olarak her ikisi de aynı olsun. İkisi de merkeziyetsiz, güvenli, hızlı ve ucuz olsun tamamen eşit olsun.
Yine Arbitrum üstün. Neden mi?
Solana'nın integritysi bozuktur.
Integrity is doing the right thing, even when no one is watching.” — C. S. Lewis
Burada Integrity'den kastım dürüstlük, sağlamlık ve şeffaflıktır.
Solana; ICO'sunun 61%'i VC'lere, Foundationlara yedirilmiş bir blokzincirdir. Bu blokzincirde integrity yok. Hiçbir ciddi müessese bu blokzincirdeki SOL stakerlara güvenip iş yapmaz.
Ancak güvenliğini Ethereum'dan alan Arbitrum ETH tokenomics'ine sırtını yaslamış ve integrity'e sahip bir blokzincirdir.
Solana'nın konsensus ve sürdürülebilirlik hesaplarına hiç girmiyorum bile.
bu yazı @TobbyKitty tarafından "X" üzerinde yazılmıştır.
